Ondjokonona yuukwatya womeya
Uukwatya womeya owo oshinima shimwe nenge oyindji okuza koothithiya dha yooloka, uutentemba, uundombe, cascades, omagwogomeya, nomilonga. Manga ethelemumvo 18 okwali olwindji ga pewa oonkondo okuza meshito, nonande Strabo ota hokolola iikunino ya simana yomatsakaneneno ya Babylon onga ya gandjwa kondungu yomu Archimedean.
Iiholelwa iikwawo oya gandjelwe nomeya okulongitha oorama dho hydraulic. Okuza methelemumvo 18, oopomba odha pombo uukwatya owindji womeya. Monakuziwa, onzo yopomba okwali oshimoko sho indjina, ihe muukwatya woshinanena olwindji oya pewa oonkondo kolusheno. Opuna ekoko melongitho lyuukwatya owindji tawu longithwa momangeshefelo naantu otaya tameke taya mono uuyelele kombinga yuudhindolingomba mbuka nomikalo tadhi pingene po ngaashi olusheno lwoketango.
Uuwanawa wokulongitha olusheno lwoketango owa kwatela mo omauwanawa gomomudhingoloko, kapena oongodhi dholusheno moshikunino, noonkondo dholusheno dhoshali. Uukwatya womeya wopashinanena owi ikalekelwa, tashiti inawu pumbwa omeya ga pombelwe mo; ngaa omeya ohaga galulilwa mo okuza kuundome nenge oshiholekithilwanima shili po, sha tseyika nedhina limwe sump. O sump otayi vulu nande oku tulwa uukwatya womeya, nenge tayi fumvikwa kohi yevi. Uukwatya womeya otawu vulu oku kala meni nenge pondje notayi vulu oku kala uunene kehe, okuza koluthithiya olushona sigo okewolyomeya enene lyomeni ndyoka lya siikila ekuma alihe metungo enene lyomalandithilo ,nota li vulu oku ningwa momwaalu kehe wiilongitho, mwakwatelwa omamanya, omamanya gakola omatsimine, iitenda, omaka, nomakende.